Giải pháp nào cho cải thiện chất lượng nhà vệ sinh bệnh viện

Quan điểm chuyên gia:

Giải pháp nào cho cải thiện chất lượng nhà vệ sinh bệnh viện

Nhà vệ sinh trong bệnh viện đóng một vai trò rất quan trọng trong công tác chăm sóc và điều trị bệnh nhân. Nhà vệ sinh không đảm bảo sẽ kéo theo những hệ lụy như sau:

· Góp phần làm lây lan bệnh tật: Các nhân viên y tế làm việc tại bệnh viện, người nhà bệnh nhân, các bệnh nhân đến khám và điều trị tại bệnh viện có thể mắc bệnh liên quan đến đường ruột qua con đường phân - miệng do không thực hiện rửa tay xà phòng sau khi đi vệ sinh do nhà vệ sinh không có phương tiện để thực hiện rửa tay.

· Việc nhịn đại tiểu tiện do sợ vào nhà vệ sinh bẩn có thể kéo theo những hậu quả nguy hại cho cơ quan tiêu hóa, bàng quang, đường tiết niệu.

· Đi tiểu và đại tiện bừa bãi trong môi trường bệnh viện do thiếu nhà vệ sinh hoặc nhà vệ sinh bẩn.

· Gây mất mỹ quan cho quang cảnh bệnh viện.

· Làm phát sinh mùi xú uế, khai thối từ tình trạng mất vệ sinh bệnh viện trong  đó có các mùi sau: Amoniac (NH3); Hydrosunfua (H2S); khí Mêtan (CH4) và chất khử trùng trong quá trình tẩy rửa, vệ sinh nhà vệ sinh (Cl2) và một số hợp chất hữu cơ khác.

Nhà vệ sinh của Bệnh viện phong Quy Hòa

Chính vì tầm quan trọng của chất lượng nhà vệ sinh trong các bệnh viện mà Bộ Y tế đã liên tục chỉ đạo công tác này. Các văn bản quỵ định về nhà vệ  sinh bệnh viện cũng đã được soạn thảo và ban hành. Có thể liệt kê một số văn bản gần đây nhất:

· Về tiêu chuẩn xây dựng nhà vệ sinh trong bệnh viện chúng ta có Bộ tiêu chuẩn TCXDVN 365: 2007. Trong bộ tiêu chuẩn TCXDVN 365: 2007 quy định cụ thể các thiết bị vệ sinh cần có như chậu rửa, bệ xí, bệ tiểu đối với phòng khám và các khoa phòng chuyên môn điều trị. Phòng khám được quy định theo số lần đến khám trong ngày còn các khoa phòng điều trị quy định chung là cứ 2 phòng có 1 bệ xí, một bệ tiểu và bệ 1 giặt hoặc cứ 15 người có 1 chỗ tắm, 1 bệ xí, 1 bệ tiểu và 1 bệ giặt. Nhà vệ sinh phải bố trí nam riêng, nữ riêng. Diện tích trung bình của nhà vệ sinh quy định 9-12 mét vuông. Tiêu chuẩn khuyến cáo của WHO là ít nhất 20 người có 1 nhà vệ sinh. Trong nhà  vệ sinh phải bố trí thiết bị hỗ trợ riêng cho người tàn tật và có bệ xí giành cho trẻ em tại khoa nhi. Nhà vệ sinh cho cán bộ, nhân viên y tế cần được bố trí riêng với của người bệnh.

Trong Bộ Tiêu chí đánh giá chất lượng bệnh viện (Ban hành kèm theo Quyết định số 4858/QĐ-BYT   ngày 03 tháng 12 năm 2013 của Bộ trưởng Bộ Y tế) có  Quy định 5 mức đánh giá chất lượng với 23 tiểu mục như sau:

Mức 1

1. Nhà vệ sinh không sạch sẽ: có nước đọng, rác bẩn, mùi khó chịu, hôi thối. 2. Khoa lâm sàng, cận lâm sàng không có khu vệ sinh riêng. 3. Không đạt một trong các tiểu mục từ 4 đến 5.

Mức 2

4. Mỗi khoa lâm sàng và cận lâm sàng có ít nhất 1 khu vệ sinh. 5. Tỷ số giường bệnh/buồng vệ sinh: có ít nhất 1 buồng vệ sinh cho 30 giường bệnh (tính riêng theo từng khoa).

Mức 3

6. Đạt các tiểu mục 4, 5. 7. Mỗi khu vệ sinh có ít nhất 2 buồng vệ sinh riêng cho nam và nữ. 8. Có nhân viên làm vệ sinh theo quy trình do bệnh viện quy định. 9. Buồng vệ sinh cung cấp đủ nước rửa tay thường xuyên. 10. Tỷ số giường bệnh/buồng vệ sinh: có ít nhất 1 buồng vệ sinh cho 12 đến 29 giường bệnh. 11. Buồng vệ sinh bảo đảm sạch sẽ, không có nước đọng, không có côn trùng trong buồng vệ sinh.

Mức 4

12. Đạt toàn bộ các tiểu mục từ 6 đến 11. 13. Buồng vệ sinh có sẵn giấy vệ sinh. 14. Buồng vệ sinh có bồn rửa tay và cung cấp đủ nước rửa tay thường xuyên. 15. Buồng vệ sinh có xà-phòng, dung dịch sát khuẩn rửa tay. 16. Buồng vệ sinh có gương. 17. Buồng vệ sinh có móc treo quần áo và trong tình trạng sử dụng được. 18. Buồng vệ sinh luôn khô ráo, có quạt/hút mùi bảo đảm thông gió hoặc có thiết kế thông gió tự nhiên. 19. Tỷ số giường bệnh/buồng vệ sinh: có ít nhất 1 buồng vệ sinh cho 7 đến 11 giường bệnh. 20. Có nhân viên làm vệ sinh thường xuyên theo quy định của bệnh viện, có ghi nhật ký các giờ làm vệ sinh. 21. Buồng vệ sinh bảo đảm sạch sẽ không có mùi hôi.

Mức 5

22. Đạt toàn bộ các tiểu mục từ 12 đến 21. 23. Mỗi buồng bệnh có buồng vệ sinh riêng khép kín; bảo đảm tỷ số giường bệnh/buồng vệ sinh: có ít nhất một buồng vệ sinh cho 6 giường bệnh.

Ngày 26/12, tại Hà Nội, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị đánh giá 5 năm thực hiện Thông tư 18/2009/TT-BYT về hướng dẫn thực hiện công tác kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh. Nhân dịp này, Bộ Y tế đã phát động phong trào bệnh viện vệ sinh với các nội dung cơ bản như tăng cường tuân thủ vệ sinh tay; tăng cường cải tạo, xây dựng nhà tắm, nhà vệ sinh để bảo đảm người bệnh được chăm sóc an toàn, tiện nghi thoải mái khi tới khám và điều trị tại bệnh viện. Tiếp theo Hội nghị đã có Công văn Số 288/KCB-ĐD ngày 25 tháng 3 năm 2025 của Cục Khám Chữa bệnh về thực hiện phong trào “Bệnh viện vệ sinh”. Theo đó, để bảo đảm cho người bệnh, nhân viên y tế được khám bệnh, chữa bệnh trong một môi trường bệnh viện tiện nghi, vệ sinh, giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm bệnh, ngày 26/12/2014 Bộ Y tế đã phát động phong trào “Bệnh viện vệ sinh”. Nhằm thực hiện tốt phong trào này, Cục Quản lý khám, chữa bệnh đề nghị Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Thủ trưởng Y tế các ngành, Giám đốc các bệnh viện trực thuộc Bộ Y tế chỉ đạo các đơn vị trực thuộc triển khai tốt các nội dung:

+ Xây dựng kế hoạch và phát động phong trào “Bệnh viện vệ sinh” tại đơn vị;

+ Triển khai đánh giá “Bệnh viện vệ sinh” theo các tiêu chí gửi kèm Công văn;

Trong bảng Nội dung tiêu chí “Bệnh viện vệ sinh” kèm theo công văn 288/KCB-ĐD khi đánh giá nhà vệ sinh có các tiêu chí đánh giá cụ thể: Có nhân viên làm vệ sinh theo quy trình và lịch do bệnh viện quy định, ghi nhật ký thời gian làm vệ sinh và ký tên theo quy định của bệnh viện. Buồng vệ sinh có sẵn giấy vệ sinh cho người bệnh sử dụng. Buồng vệ sinh có bồn rửa tay có nước sạch thường xuyên có xà phòng, khăn lau tay. Buồng vệ sinh có đủ ánh sáng (có đèn điện chiếu sáng). Buồng vệ sinh có quạt hút mùi hoặc thông khí tự nhiên. Nền nhà buồng vệ sinh luôn khô, sạch và không có mùi hôi. Điểm thưởng cho: Có nhà vệ sinh cho người tàn tật ở nơi cần thiết. Điểm trừ cho: Thực hiện thu phí vệ sinh tại bệnh viện.

Như vậy chúng ta thấy rằng về mặt văn bản tiêu chuẩn và văn bản chỉ đạo của Bộ Y tế về chất lượng nhà vệ sinh trong bệnh viện về cơ bản đã đầy đủ. Tuy nhiên trên thực tế việc thực hiện các tiêu chí và quy định của Bộ Y tế ở nhiều bệnh viện chưa đạt yêu cầu. Điều này gây bức xúc cho người sử dụng dịch vụ y tế và dư luận không tốt về chất lượng bệnh viện. Trong thời gian gần đây liên tục xuất hiện các bài phóng sự về nhà vệ sinh bệnh viện như: ​“Bệnh từ... nhà vệ sinh bệnh viện” Tuổi trẻ online ngày14/10/2014 phản ảnh hiện trạng bẩn thỉu, nhếch nhác, mất vệ sinh tại các nhà vệ sinh của các bệnh viện trung ương như Bệnh viện K, Bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện Việt Đức. Báo Người lao động có bài “Nhếch nhác nhà vệ sinh bệnh viện” ngày 25/11/2013 mô tả sự dơ dáy chật chội, mất vệ sinh của các bệnh viện tại Thành phố Hồ Chí Minh như Tại BV Chấn thương Chỉnh hình (quận 5), Bệnh viện Hùng Vương, Bệnh viện U bướu. Bài “Bịt mũi nhà vệ sinh bệnh viện” Báo Thanh niên  ngày 21/12/2013 nói về sự dơ bẩn của các nhà vệ sinh có thu phí của Bệnh viện Nhân dân, Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Bình dân. Kênh truyền hình VTC14 có phóng sự “Ám ảnh nhà vệ sinh bệnh viện”. Báo Dân Việt có Chùm ảnh: “Bẩn như... nhà vệ sinh bệnh viện!” ngày 26/3/2016 “Bẩn thỉu, tràn ngập ruồi, muỗi… là thực trạng tại nhà vệ sinh của khoa Hồi sức tích cực và Chống độc thuộc Bệnh viện đa khoa Hà Đông (Hà Nội). Điều này khiến nhiều người nhà và bệnh nhân đang điều trị tại đây rất bức xúc”. Gần đây nhất là bài “Xây dựng bệnh viện xanh - sạch - đẹp: Bắt đầu từ nhà vệ sinh” ngày 13/6/2016 của báo Kinh tế đô thị.

Vấn đề nhà vệ sinh bệnh viện càng được dư luận quan tâm khi người đứng đầu ngành y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế đã yêu cầu các bệnh viện ưu tiên số một cho phong trào vệ sinh bệnh viện. Đặc biệt vào ngày 6/6/2016 các báo đều đồng loạt đưa tin Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến “tuyên chiến” với nhà vệ sinh bệnh viện tại cuộc hội nghị “Câu lạc bộ Giám đốc bệnh viện” các tỉnh phía Bắc.

Những vấn đề của nhà vệ sinh trong bệnh viện gây bức xúc có thể tóm tắt như sau: Mùi hôi thối, nhà vệ sinh bị tắc nên phân không thoát được, phân và nước tiểu tràn ra ngoài, nền nhà ướt nước, bẩn thỉu, giấy vệ sinh thiếu hoặc vất lung tung, không có nước dội, không có xà phòng rửa tay, cửa nhà vệ sinh bị gẫy, mục nát, tường bị bôi bẩn, ruồi nhặng nhiều vv.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên là do:

· Thiếu về số lượng do quá tải bệnh nhân so với thiết kế ban đầu;

· Kém về chất lượng do xây dựng, kiểu nhà vệ sinh không phù hợp với điều kiện, phong tục địa phương, do chất lượng sản phẩm vệ sinh;

· Bị hư hỏng do người sử dụng chưa có ý thức hoặc cố tình phá hoại;

· Không có người dọn vệ sinh hoặc dọn không sạch, không chuyên nghiệp;

· Xây nhà vệ sinh tự hoại nhưng không cấp đủ nước dội;

Một nhà vệ sinh của bệnh viện tuyến huyện của Thái Lan. 

· Nhân viên vệ sinh cố tình khóa nhà vệ sinh để khỏi phải lau dọn.:

· Lãnh đạo đơn vị chưa quan tâm đến công tác quản lý chất lượng nhà vệ sinh mà chỉ tập trung vào công tác khám chữa bệnh.

· Không kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc lau dọn nhà vệ sinh kết hợp với khen thưởng kỷ luật,

· Thiếu kinh phí để xây dựng, sữa chữa và bảo dưỡng nhà vệ sinh, đặc biệt tại các bệnh viện tuyến huyện ở vùng sâu, vùng xa.

Để xây dựng một Bệnh viện Xanh-Sạch-Đẹp nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Y tế thì chúng ta cần có một chiến lược bao gồm các biện pháp ngắn hạn và dài hạn.

· Cần có một kế hoạch cụ thể để triển khai công tác tăng cường chất lượng nhà vệ sinh bệnh viện. Kế hoạch này phải do lãnh đạo Bộ Y tế ban hành, có cử đơn vị chuyên trách theo dõi. Bộ phận chuyên trách có thể lồng ghép vào Văn phòng Phong trào Vệ sinh yêu nước đặt tại Cục Quản lý môi trường y tế.

· Có sự phối hợp các đơn vị quản lý, thực hiện và giám sát. Có thể giao nhiệm vụ giám sát, kiểm tra vệ sinh bệnh viện cho các Viện Sức khỏe nghề nghiệp và Môi trường phụ trách các tỉnh từ Hà Tĩnh trở ra, Viện Pasteur Nha trang phụ trách các tỉnh duyên hải miền Trung từ Ninh Thuận đến Quảng Bình, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên phụ trách các tỉnh Tây Nguyên và Viện Y tế công cộng Thành phố Hồ Chính Minh phụ trách các tỉnh phía Nam. Các Viện sẽ cùng nhau thiết kế một thang điểm cụ thể để hướng dẫn các bệnh viện tự chấm điểm và cho Viện đi kiểm tra. Thang điểm phải được thông qua Cục Khám chữa bệnh, Bộ Y tế và phổ biến đến tất cả các bệnh viện.

· Tăng cường công tác thi đua, khen thưởng và kỷ luật. Công tác vệ sinh bệnh viện định kỳ cần được tổ chức kiểm điểm đánh giá. Các bệnh viện làm tốt cần nêu gương điển hình. Cấu phần vệ sinh trong bảng đánh giá chất lượng bệnh viện cần tăng lên mức điểm cao hơn. Các bệnh viện có nhà vệ sinh bẩn, kém chất lượng cũng cần được phê bình.

· Tiếp tục phát động một phong trào Vệ sinh yêu nước trong các bệnh viện. Công đoàn y tế Việt nam đứng ra phát động công đoàn ngành y tế thực hiện chỉ đạo của Bộ trưởng về Bệnh viện Xanh-Sạch-Đẹp.